Bij het handelen en vervoeren van planten en plantaardige materialen binnen Europa heb je een plantenpaspoort nodig. Net als de etikettering van levensmiddelen is zo een plantenpaspoort verplicht. Een plantenpaspoort is eigenlijk een verzameling van alle verplichte informatie die gedocumenteerd moeten zijn. Dit geldt alleen voor planten die verhandeld worden bestemd voor opplant binnen de Europese Unie. Met behulp van dit paspoort kunnen de identiteit en de herkomst van de zending weergegeven worden en wordt het mogelijk gemaakt om de oorspronkelijke producent van de plant te traceren.

Plantenpaspoorten hebben altijd een vaste opmaak. Wanneer er een plantenpaspoort aanwezig is bij een plant, bewijst dit dat de producent voldoet aan alle geldende regels en eisen die in de Europese plantgezondheidsverordening zijn vastgesteld. Daarnaast maakt het ook bekend dat de onderneming onder een inspectieregime van een keuringdienst valt.

Een officiële instantie van een lidstaat geeft het plantenpaspoort af. In Nederland worden deze plantenpaspoorten afgegeven door keuringsdiensten onder toezicht van de NVWA.

Producenten en leveranciers van plantaardig materiaal mogen zelf plantenpaspoorten afgeven. Dit mag echter alleen wanneer zij een autorisatieovereenkomst hebben afgesloten met een keuringsdienst. Er zijn dan ook verschillende keuringsdiensten die gespecialiseerd zijn in het keuren van specifieke gewassen en productgroepen.

In de Europese Unie zijn de plantenpaspoortsystemen nodig om plantgezondheidsrisico’s te verminderen. Het zorgt er namelijk voor dat de identiteit en de oorsprong van de planten en plantaardig materiaal bekend is. Zo kan er voorkomen worden dat er uitbraken en verspreiding van schadelijke ziektes en plagen ontstaan. Ook zorgt dit ervoor dat deze snel getraceerd kunnen worden wanneer dit wel gebeurt. De opbrengst en de kwaliteit van land- en tuinbouwgewassen kunnen namelijk in gevaar worden gebracht door ziektes en plagen zoals bepaalde virussen, insecten, bacteriën of schimmels. Keuringsdiensten inspecteren dan ook regelmatig de producenten en handelaren van plantaardig materiaal, voordat zij hun materialen met een plantenpaspoort mogen verhandelen.